اختلال هویت جنسیتی

هویت جنسی بخش قابل ملاحظه­ای از هویت هر انسان را تشکیل می دهد  و در بردارنده­ی تصویری است که هر فرد به عنوان مرد یا زن از خود دارد. فرد با آگاهی از آن حیث که مرد یا زن آفریده شده، می­آموزد که باید به شیوه­ای خاص بیاندیشد، رفتار کند و احساس نماید (دادفر، ۱۳۸۸). افرادی که به اختلال هویت جنسی مبتلا هستند آن گروه از بیماران هستند که در شناخت هویت جنسی خود دچار اختلال شده ­اند. آنها در ذهن و روان خویش، خود را از جنس دیگر می بینند و می­گویند که مردان یا زنانی هستند که به اشتباه در قالب مرد یا زن متولد شده اند. آنها عاشق هویت نهان خود هستند (جواهری، ۱۳۸۵). این اختلال­ها موجب پریشانی یا اختلال اساسی در کارکرد اجتماعی، شغلی و سایر زمینه ­های مهم می­شوند و می­توانند زمینه­ساز رفتارهای پرخطر جنسی باشند. برطبق طبقه ­بندی DSMIV اختلال هویت جنسی گروهی ناهمگون از اختلالاتی است که علامت مشترک آنها ترجیح قوی و دائمی برای بدست آوردن نقش و وضعیت جنسی مقابل است. این اختلالات ممکن است به صورت کلامی در تاکید شخص برای تعلق به جنس مخالف باشد و یا غیرکلامی بوده و در داشتن رفتار جنس مخالف تظاهر نماید. جزء خلقی اختلال هویت جنسی عمدتا افسرده حالی جنسی نامیده می­شود که ممکن است در اثر عدم هماهنگی جنس بیولوژیکی فرد از یک سو و آرزوی بودن در جنس مخالف از سوی دیگر بوجود آمده باشد (جواهری، ۱۳۸۵).

DSM-IV-TR برای اختلال هویت جنسی ملاک­های ذیل را بر می­شمرد: همانندسازی شدید و مداوم با جنس مخالف (البته نباید تنها نوعی تمایل برای استفاده از امتیازهای فرهنگی[۱] آن جنس باشد.) این اختلال در کودکان با دست کم ۴ مورد از موارد زیر مشخص می­شود.

• ابراز مکرر تمایل به عضو جنس مخالف بودن یا اصرار به این که به جنس مخالف تعلق دارد.

• ترجیح دادن لباس­های جنس مخالف.

• ترجیح نقش­های جنس مخالف در بازی یا خیال­پردازی­های مداوم درباره تعلق داشتن به جنسِ مخالف.

• ترجیح بازی­های کلیشه­ای جنسِ مخالف.

• ترجیح همبازی­هایی از جنسِ مخالف.

در نوجوانان و بزرگسالان، علائمی مانند تمایل به عضو جنس مخالف بودن، خود را عضو جنس مخالف وانمود کردن، تمایل به اینکه با او مانند عضوی از جنس مخالف رفتار شود، اعتقاد به اینکه هیجان­ها یا عواطفش مختص جنس مخالف است. این اختلال نباید با وضعیت جسمی بین جنسی همراه باشد. باعث رنج و ناراحتی یا اختلال چشمگیر در عملکرد می شود..

برای تشخیص­گذاری اختلال هویت جنسی باید شواهدی از پریشانی یا اختلال عمده بالینی در کارکردهای اجتماعی، شغلی یا سایر زمینه ­های مهم وجود داشته باشد (دژکام،۱۳۸۰). در شدیدترین نوع اختلالات هویت جنسی که در DSM-III-R, DSM-III مجموعا‌ ترنسکشوالیسم[۲] نامیده می­شد، فرد احساس ناراحتی مقاوم در مورد جنس تشریحی خود داشته و مایل به زندگی مثل فردی از جنس مقابل است و شخص آرزو می­ کند که آلت جنسی جنس مخالف را داشته باشد.

۲-۲-۵ تغییر جنسیت

«فردی که میل شدید برای زیستن در قالب عضوی از جنس مخالف خود را دارد، به حدی که در پی تغییردادن ظاهر و اندام تناسلی خود برمی­آید تا هر چه بیشتر با جنس مقابل مطابقت پیدا کند. این افراد اعضای تناسلی خود را نفرت­آور می­دانند و این احساس منجر به تقاضاهای مصرانه برای عمل جراحی به منظور تغییر جنسیت می­گردد. ترنسکشوالیسم را وارونگی جنسی[۳] هم نامیده­اند»(پورافکاری، ۱۳۷۳: ۵۳).

۲-۲-۶ تبدیل­خواهان جنسی FtM

«تبدیل­خواهان جنسی FtM افرادی هستند که با جسم و اندام کاملا  زنانه متولد می­شوند، وحتی اینان در کودکی دخترانی بوده ­اند با علایقی طبیعی و یا شیطنت­های پسرانه. اما به مرور در این افراد،‌ مردانگی­های آشکار و فراگیری دیده می­شود که این افراد به سمت کارهای کاملا مردانه سوق می­دهد، از جمله پوشیدن لباس­های مردانه، داشتن فعالیت­هایی که منحصر به مردان است، و پیدا کردن شریک جنسی از میان زنان و همین امر باعث می­شود که این افراد را با همجنس­گرایان در یک گروه جای بدهند. نکته­ی شایان ذکر درباره­ی تبدیل­خواهان جنسی FtM این است که این افراد، نسبت به همجنس­گرایان تفاوت چشمگیری را در ابتلا به مشکلات روانی دارند زیرا که این افراد از اندام زنانه­ی خود متنفرند و همواره به دنبال راه­هایی از جمله هورمون­درمانی و انجام عمل تغییر جنسیت هستند،‌ بلکه از این طریق بتوانند پا به دنیای مردانه بگذارند»(رولند و اینکروسی، ۲۰۰۸: ۴۵۸).

[۱] Cultural advantages

[۲] Transsexualism

[۳] Sexual Inversion